نقش بازی در رشد خلاقیت کودکان

نقش بازی در رشد ذهنی کودک انکارناپذیر است. رفتار هوشمندانه را تقویت می‌کند و زمینه‌های لازم جهت یادگیری زبان و رشد هوشی و تفکر کودک را فراهم می‌سازد. آن‌چه که از بازی‌های فکری مخصوصاً «کاربرد آن در فلسفه و کودک» مورد نظر است، نقش بازی در رشد ذهنی کودک است که با استفاده از ابزارهای مورد نظر (اسباب‌بازی، داستان، فیلم، کارتون، عکس…) به ارتقاء رشد فکری او کمک می‌کند .

مراحل پیشرفت بازی در کودکان

با بررسی مراحل رشد کودک می‌توان متناسب با سن کودک بازی‌هایی برای آنها طراحی کرد که با اجرای آن، کودکان از توانایی‌های مناسبی برخوردار ‌شوند. بدیهی است که هرکودکی این مراحل را با توجه به ویژگی‌های ذهنی ـ جسمی خود طی می‌کند ولی رشد کافی به معنای کسب و تسلط بر مهارت‌ها و توانایی‌هایی است که کودک در بزرگسالی به آنها احتیاج دارد و پیشرفت در آن، بوسیله بازی صورت می‌گیرد: که این مهارت‌ها را کودک در طی مراحل زندگیش از بدو تولد تا سنین ابتدایی ورود به دبستان می‌گذراند. کودک هرچه روند رشد و تکامل را می‌پیماید، نحوة بازی‌های او، از شکل جسمی و عاطفی خارج شده، به سوی ذهنی و خلاقیتی سوق پیدا می‌کند. البته لازم به ذکر است بازی‌های جسمی، زمینه‌‌ساز بازی‌های ذهنی در کودک هستند.

چگونگی بازی‌های فکری  

کودکان تجربیات مثبت و احساسات موفقیت‌آمیزی را با انجام بازی بدست می‌آورند بازی‌های خلاق فرصتی را برای کودک فراهم می‌آورد تا از قوه خلاقیت و تخیل خود در حل مسئله استفاده کرده، آن را رشد داده و تقویت نماید. پژوهشگران و معلمان (فلسفه و کودک) برای بازی اهمیت خاص و ویژه‌ای قائل هستند. در صورتی‌که بازی همه یا برخی از موارد زیر را بدنبال داشته باشد، «فکری» محسوب می‌شود:

ـ توانایی حل مسئله
ـ ایجاد خلاقیت و ابتکار
ـ رشد ذهنی و مهارت فکری (دقت و تمرکز)
ـ برانگیختن حس رقابت
ـ مهارت ارتباط برقرار کردن (بین اشیاء، پدیده‌ها، کلمات و…)،
ـ یافتن شباهت‌ها و تفاوت‌ها
ـ کشف قابلیتهای خود و تقویت حواس 5 گانه (گفتاری، شنیداری و …)
ـ ایجاد تشخیص، ارزیابی و انتخاب درست ایده‌ها
ـ ایجاد کندوکاو فلسفی
ـ بوجود آوردن حس همکاری مسئولیت‌پذیری و مشارکت
ـ بالا رفتن میزان یادگیری
ـ پیش‌بینی
بنابراین دامنه سرگرمی وسیع است. به عنوان مثال گوش دادن محصولات صوتی، تماشای محصولات رسانه‌ای، بازدیدها، مطالعه کتب و .. از جمله سرگرمی ‌هایی است که در صورت داشتن ویژگی‌های بازی و فراهم آوردن موجبات مذکور، جزء بازی‌های فکری محسوب خواهد شد. اگر مادران کودک درون‌شان شیطنت کند، زندگی در خانه جریان می‌یابد، اگر خنده، اگر شادی، اگر شوخی، اگر بازی کنند همه اهل خانه را به زندگی نوید می‌دهند. انتقال شادی از پدران و مادران به کودکان میسر است. کودکان همین چند سال را برای شادی و بازی وقت دارند، کودک شاد امروز، انسان موفق و خوشبخت فرداست.

فواید بازی برای کودکان 

بازی کردن به کودکان، کشف دنیا، قوانین طبیعت، تفکر در پیرامون زندگی را می‌آموزد آنها توانایی‌های خود را در بازی‌ها می‌سنجند که هیچ علمی آن را به کودکان نخواهد آموخت. کودکی که به اجبار والدین به جای بازی و تحرک و شادی پشت میز کلاس زبان می‌نشیند، کودکی که به جای گرفتن مداد رنگی برای نقاشی و خط‌خطی کردن، الفبا را می‌آموزد، رشد سالم روانی را که بین یک تا شش سالگی اول زندگی باید اتفاق بیفتد را از دست می‌دهد.  کودک دانشمند امروز، انسان مضطرب فرداست که شانس پیشرفت در بسیاری از زمینه‌های احساسی را از دست خواهد داد. از آنجا که کودکان سرشار از انرژی‌اند نیاز به این دارند که انرژی‌های درونی‌شان را به نحو مطلوب تخلیه نمایند که این فقط با بازی میسر و امکان‌پذیر می‌باشد.  همه ما والدین در قبال کودکان خود مسئول هستیم. جر و بحث و جدال بین والدین، تنش را در کودکان ایجاد کرده و اثرات منفی و مخربی را بر عملکرد مغز آنها می‌گذارد. شاید ندانید موجب اختلال در یادگیری و در مدیریت صحیح احساسات آنها می‌شود. لطفا پدران و مادران… کمی آهسته‌تر… دور از چشم کودکان… اهمیت بازی کردن برای کودکان مانند اهمیت کار کردن برای بزرگسالان است تجاربی را که به دست  می‌آ‌ورند در آینده برای کار کردن استفاده می‌کنند.

رشد و شکوفایی کودکان با بازی 

بازی خوب باعث رشد و شکوفایی کودکان می‌شود آنها با بازی کردن به شادمانی می‌پردازند و این شادمانی خلاقیت را در وجودشان برمی‌انگیزد و احساس لذت و موفقیت را در او به وجود می‌آورد. محیط امن و سالم بازی‌ها را به سمت سازندگی می‌برد، محیط ناامن بازی را تخریب می‌کند کودک باید بدون ترس و اضطراب، بدون تحمیل و نگرانی به بازی بپردازد و لذت ببرد، والدین می‌بایست دورادور حامی کودکان در بازی‌ها باشند. رقابت در بازی‌ها نقش مخرب و مشارکت و همکاری نقش سازنده برای کودکان دارد، بازی تمرین زندگی است تمام مهارت‌های زنگی را در بازی می‌آموزند.

وسایل بازی کودکان 

وسایل بازی پارکی 

كودك از طریق بازی با انواع اسباب بازی، موفق به شناخت شكل ها، رنگ ها، اندازه ها، جنس اشیاء و اهمیت آنها می شود و از بازیها و ورزش ها، مهارت به دست می آورد. با اكتشاف و جمع آوری اشیا اطلاعاتی را كسب می كند كه نمی تواند در كتاب های مدرسه اش پیدا كند. مطالعه كتاب و دیدن فیلم مناسب، اطلاعات كودك را وسیع تر می كند و به او شادی و لذت می بخشد. كودك به وسیله بازی دنیا را می شناسد، می فهمد و كنترل می كند و می تواند میان واقعیت و تخیل فرق بگذارد، میزان توانایی های خود را با دیگران مقایسه می كند و یك مفهوم روشن تر و واقع گریانه تر از خود به دست می آورد و می تواند مسئولیت كامل اعمال خود را برعهده بگیرد. در بازی نقش های معینی را برعهده می گیرد و درمی یابد كدام نقش بیشترین لذت را به وی می دهد و بازی او را قادر می سازد تا رضایت بخش ترین رابطه ها را با دیگران برقرار كند.

با كمك بازی، خوب و بد را درك می كند و می فهمد كه اگر بخواهد در بازی یك فرد قابل قبول باشد باید درستكار و با حقیقت، مسلط به خود و عادل باشد. همچنین درمی یابد دوستانش در بازی به نسبت والدین كمتر شكیبا هستند و یاد می گیرد كه اصول اخلاقی را هنگام بازی نسبت به محیط خانه و مدرسه به طور كامل تر رعایت كند.
در دوران مدرسه علاقه به بازی نمایشی كم و به بازیهای سازنده شروع می شود. در این بازی كودك می تواند بدون همبازی مدت ها بازی كند و لذت ببرد. متداول ترین این بازی كشیدن نقاشی، ساختن چیزهایی از گل، خمیر، سنگ كاغذ و... می باشد. این نوع بازی های سازنده، قدرت تخیل كودك را تقویت نموده و موجبات بهداشت روانی و لذت حیاتی می شود.

افزایش خلاقیت کودک با بازی کردن 

برای افزایش خلاقیت کودک باید حرکت کودک را تحقیر نکنیم، کودکی که احساس حقارت کند دست به خلاقیت نمی‌زند.

محیط مناسبی برای انجام کارهای خلاق آنها فراهم نمایید.

امکانات و وسایلی در اختیار آنها قرار دهید تا به وسیله ی آنها خلاقیت های خود را ابراز نمایند: وسایل موسیقی، نقاشی، طراحی.

کارهای خلاق کودک را تشویق کنید و آنها را در معرض نمایش قرار داده و از ارزیابی بیش از حد آنان خودداری کنید.

 با کودک خود شوخ طبع و مهربان باشید.

استعداد فقط سهم کوچکی از خلاقیت است و تمرین و نظم بخشیدن به آن از اهمیت بیشتری برخوردار است

بازی رقابتی در کودکان

بازی بدنی
 مهارت های حرکتی ظریف و خوب در اینجا به وجود می آید، خواه کودک شما توپی را پرت کند یا دوچرخه سواری کند. بازی بدنی بچه ها را به فعالیت ترغیب می کند.

بازی سازنده
اشکال بازی سازنده شامل ساختمان سازی با بلوک، ایجاد جاده برای اتومبیل های اسباب بازی یا ساخت قلعه از بالش های مبل است. بازی سازنده به بچه ها در مورد دستکاری، ساختن و ترکیب چیزها با یکدیگر می آموزد. در بازی های مهم برای رشد کودکان از مهارت های شناختی برای کشف ساختن چیزی به بهترین شکل استفاده می شود، خواه این یک برج بلوکی باشد که کج شده یا یک برج ماسه ای که در حال فروپاشی است.